ဘီစီဂျီကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်း (BCG vaccination)

        ဘီစီဂျီကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်းလုပ်ငန်းသည် ယခင်က အမျိုးသားတီဘီရောဂါတိုက်ဖျက်ရေး၏ လုပ်ငန်းကဏ္ဍတစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ဆောင်ရွက်ခဲ့သော်လည်း ယခုအခါတွင် တိုးချဲ့ကာကွယ်ဆေးထိုး စီမံချက် (Expanded Programme on Immunization-EPI) က တာ၀န်ယူဆောင်ရွက်လျက်ရှိနေပါသည်။

        ဘီစီဂျီကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်းဖြင့် တီဘီရောဂါဖြစ်ပွားမှုကို ရာနှုန်းပြည့် မဟန့်တားနိုင်သော်လည်း၊ တစ်နှစ်အောက်ကလေးများတွင် တီဘီရောဂါအပြင်းစားများဖြစ်သော သွေးမှတဆင့်ပျံ့နှံ့သည့် လူးစေ့ တီဘီနှင့် ဦးနှောက်အမြှေးရောင်တီဘီရောဂါတို့ကို ကာကွယ်နိုင်စွမ်းရှိပါသည်။ အထူးသဖြင့်   တစ်နှစ် အောက်ကလေးများ၏ ကိုယ်တွင်းခုခံစွမ်းအားစုသည် သွေးမှတဆင့် တစ်ကိုယ်လုံးသို့ ရောဂါပျံ့နှံ့ မှုကို တားဆီးနိုင်စွမ်းမရှိပါ။ ထို့ကြောင့် မွေးကင်းစကလေးအရွယ်မှစ၍ တစ်နှစ်အတွင်းကလေးငယ်များကို ဘီစီဂျီကာကွယ်ဆေးထိုးရန် မိဘတို့ကို အားပေးကူညီတိုက်တွန်းရပါမည်။

        BCG သည် Bacille Calmette Guerin ဆိုသည့် စာလုံးမှလာပါသည်။ Bacille ဆိုသည်မှာ ဘက်တီးရီးယားပိုး၏တုတ်ချောင်းပုံသဏ္ဍာန်ကိုဆိုလိုပါသည်။ Calmette နှင်‌့ Guerin မှာ ကာကွယ်ဆေးကို တီထွင်ထုတ်လုပ်သော လူပုဂ္ဂိုလ်များ၏အမည်ဖြစ်ပါသည်။

        ကလေးအများစုမှာဆေးထိုးထားသောနေရာတွင်တုံ့ပြန်မှုရှိပါသည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် ဘီစီဂျီကာကွယ် ဆေးထိုးသည့်နေရာတွင် အဖုငယ်ကလေးတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်ပါသည်။ အဖုငယ်ကလေးသည် မိနစ် (၃၀) ခန်‌့အချိန်အတွင်း ပျောက်ကွယ်သွားပါသည်။ (၂) ပတ်ခန်‌့ ကြာမြင့်သည့်အခါတွင် မချွန်ထားသည့် ခဲတံ ထိပ်ဖျားအရွယ် နီသောအနာကလေးတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာပါသည်။ နောက်ထပ် အချိန် (၂) ပတ်ခန်‌့ ကြာ သောအခါ အနာကလေးရှိနေပြီးနောက် အနာကျက်သွားပါသည်။ (၅) မီလီမီတာအရွယ် အမာရွတ် ကလေးတစ်ခုကျန်ရှိနေပါမည်။ ယင်းသည် ကလေးငယ်အားအောင်မြင်စွာ ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီးကြောင်း လက္ခဏာဖြစ်ပါသည်။

ကာကွယ်ဆေးထိုးပေးသောနေရာတွင် ပြည်တည်နာဖြစ်ခြင်း၊ အကြိတ်ရောင်ခြင်းများနှင့် အရိုးတွင်းခြင်ဆီရောင်ခြင်း၊ ရောဂါပြန့်နှံ့စွာဖြစ်ခြင်းစသည့်လက္ခဏာများ ဖြစ်ပွားတတ်သော်လည်း ဘီစီဂျီ ကာကွယ်ဆေးကြောင့် စိုးရိမ်ရသောတုံ့ပြန်မှုများမှာ လွန်စွာနည်းပါးပါသည်။

သို့ရာတွင်ရောဂါလက္ခဏာပေါ်နေသော အိပ်ချ်အိုင်ဗွီပိုးကူးစက်ခံထားရသူများတွင် ကာကွယ်ဆေး ထိုးနှံရန်မသင့်ပါ။ ကာကွယ်ဆေးအမျိုးအစားမှာ ဘက်တီးရီးယားပိုးအရှင်များဖြစ်ပြီး၊ (၁)ကြိမ်သာ ထိုးရန် လိုအပ်ပါသဖြင်‌့နောက်ထပ်တစ်ကြိမ်ထပ်မံထိုးရန်မလိုအပ်ပါ။

ငုတ်လျှိးတီဘီရောဂါကုသခြင်း LTBI Treatment / တီဘီရောဂါကာကွယ်ကုသခြင်း TPT

        တီဘီရောဂါသည် ၁၉၉၅ခုနှစ် မတိုင်မီအထိ ကမ္ဘာ၏ လစ်လှူရှုခြင်းခံခဲ့ရသော ရောဂါတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ၁၉၉၃ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က TB is Global Emergency  အဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး ကာကွယ်နှိမ်နင်းရန် ၁၉၉၄-၉၅ တွင် DOTS strategy, ၂၀၀၅-၂၀၀၆ တွင် Stop Tb Strategy နှင့် ၂၀၁၅-၂၀၁၆ တွင် End TB Strategy မဟာ ဗျူဟာ များကို အကောင်အထည်ဖေါ်ရန် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က ထောက်ခံတိုက်တွန်းခဲ့ပါသည်။ ထို့အပြင် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က ၂၀၁၈-၂၀၂၀နှစ် (၅)နှစ်တာကာလအတွင်း တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် တီဘီရောဂါ သန်း(၄၀)ရှာဖွေကုသပြီး၊ ငုတ်လျှိူးတီဘီကို သန်း(၃၀) ရှာဖွေကုသပေးရမည့်ဟု တိုက်တွန်းခဲ့ပါသည်။

        မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားတီဘီရောဂါတိုက်ဖျက်ရေးဌာနအနေဖြင့် LTBI Tx ကို Isoniazid Preventive Theraphy ( IPT) ကို ယခင်ကပင် ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ၂၀၁၈ခုနှစ်မှစ၍ ( IPT) ကို တီဘီလူနာနှင့်အတူနေ (၅)နှစ်အောက်ကလေးများနှင့် HIV positive/ART ကုသမှုခံယူနေသော  လူနာများတွင် တီဘီရောဂါ active TB  ရှိ/မရှိ စစ်ဆေးပြီး တီဘီရောဂါမရှိပါက (၅)နှစ်အောက် ကလေးများကို NTP မှလည်းကောင်း၊ PLH  ကို NAP မှ ၄င်း၊ ကုသမှုပေးပါသည်။ 

        IPT ပေးရည့်မည့် လူဦးရေ (Indicators) များကို NTP, NAP ၏ 5years National Strategic Plan များတွင် ထည့်သွင်း ရေးဆွဲ အကောင်အထည် ဖေါ်လျက်ရှိပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် TPT ကို IPT ဖြင့်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပြီး (3HP- Isoniazi, Refanpintine) ကို တစ်ပတ် တစ်ကြိမ်နှုန်းဖြင့် (၃) လ တိုက်ကြွေးမည့် Pilot project  ကို  မန္တလေးတွင် ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပါသည်။ ၄င်း Pilot project  ရလဒ်အပေါ်မူတည်၍ တစ်ပြည်လုံးတိုးချဲ့ဆောင်ရွက်ရန် ရည်မှန်းထားပါသည်။